Vooruitgang.
Deze reclameuitgave werd in 1907 ontworpen en getekend door Adolphe Willette in opdracht van de schrijfmachine fabriek Lambert in Parijs. De oorspronkelijke Franse tekst werd ingekort en vrij vertaald door Niels Klinkenberg in 2020.
Het motto “Ceci tuera cela” (dit zal dat doden) is een citaat uit Le Notre Dame de Paris de roman van Victor Hugo. Hij geeft dit in hoofdstuk 2 de hoofdpersoon in de mond. Deze stelt dat de uitvinding van de boekdrukkunst door Gutenberg (Le Notre Dame speelt in de middeleeuwen) uiteindelijk belangrijker zal worden dan de architectuur en de kunst, en deze zal ‘doden’.
Willette gaat in dit boekje in op hoe de ‘vooruitgang’ veel goeds brengt maar ook veel moois vernietigt. Nog altijd heel actueel lijkt me. In 110 jaar is er wat dat betreft niet veel veranderd…
Pers Aldo, december 2020
1
Vooruitgang
Snel, almaar sneller! Dat heet dan vooruitgang!
Waar is de tijd dat we ons in een draagstoel lieten ronddragen, genietend van elke meter vertier?
Nu rijden we, verpakt in leren kleren en plaids als onduidelijke figuren in auto’s als monsters… De auto is vandaag de dag de baas.
2
Waar is de tijd dat de diligence met moeite de steile stoffige wegen beklom? De weg was lang… je was gewapend om je tegen struikrovers te verdedigen. Maar toch ook was er die mooie stopplaats, waar de herbergier je verwelkomde met het vooruitzicht van een rustig feestmaal en delicate wijnen om de vermoeienis van de reis te vergeten…Nu zitten we in de sneltrein met restauratie en slaapcoupé’s. Je rijdt dag en nacht en wordt bediend aan een te krappe trillende tafel met smakeloze gerechten en vervalste wijnen. Je slaapt in een te smalle couchette, in de hoop dat je coupé-genoot geen moderne zakkenroller is…
3
De zee was voor de Romeinen Mare Nostrum, te bevaren met galeischepen, voortbewogen door slaven aan de riemen. Langzaamaan ontwikkelde zich de scheepvaart tot we nu op boten als varende steden de oceaan oversteken en waarbij de globetrotter bedachtzaam rokend zich laat bedienen op het dek.
Maar bij storm blijkt het schip een kwetsbare notendop, speelbal van de woedende golven…
4
Zelfs de lucht, die onoverwinnelijke, is veroverd. Een licht gas in een frèle omhulsel van zijde, en de mens is opnieuw meester geworden van een immense ruimte.
Zoals vroeger Stanley op de cadans van de stappen van de dragers zich moest laten vervoeren, draagt de lucht ons nu over grenzen, oceanen, woestijnen….
Mysterieus Timboektoe, zal binnenkort slecht het doel van een huwelijksreis zijn. Ach als op 300 meter hoogte het fout gaat zal dat een ramp zijn, maar wat dan nog! De vooruitgang vraagt zijn prijs.
5
Toen Chappe zijn telegraaf uitvond, oogste hij bewondering. Nu lachen we daarom. Het kostte twee uur voor een bericht vanuit Lille in Parijs aankwam. Moet je denken! Dat is de tijd die nu nodig is voor een bericht uit New York of Yokohama. Prachtig die vooruitgang! Door slim gebruik van telegraaf of telefoon kan iedere schooier nu in 24 uur verdienen aan een paniek op de beurs… en zo elders ruïnes creëren…
6
Leve de vooruitgang, zeg ik je! Deze houdt nergens rekening mee: zelfs de maagdelijkheid van onze bergen heeft hij geschonden! De Righi, de Jungfrau, waar destijds Tartarin zijn beroemde tochten maakte, worden verpest door kabelbanen. Nooit meer gevaarlijke beklimmingen, nooit meer memorabele berg expedities. Nooit meer de trots bij het oversteken van een gletcherspleet.De kleinkinderen van Tartarin zullen zijn angsten en vreugden niet meer herkennen.
7
Binnenkort zal zonder twijfel het gereedschap van de laatste alpinist in het museum worden bijgezet, naast de laatste draagstoel, zoals ook de eerbiedwaardige handpers, voorouder van de duizelingwekkende rotatiepers. Deze is ook toonbeeld van de moderne passie voor snelheid. Wat was de vroegere drukpers prachtig! Men vertrouwde haar de meest uitgesproken menselijke gedachten toe. Zij zaait zonder onderscheid zowel kaf als koren in alle uithoeken van de wereld. Soms meer kaf dan koren.De drukpers is de onmisbare stap naar die prachtige uitvinding van de menselijke geest: de schrijfmachine!
8
De schrijfmachine! Wat een lange weg om van de griffel te komen tot het moderne mechaniek! De ontdekking van het perkament, van het papier, van de pen… Wat zouden de middeleeuwers die met moeite met de hand de letters van hun naam konden schrijven verbaasd staan, als ze zagen hoe de vingers van onze gebruikers van de Dactylograaf in één dag blad na blad vullen, waar hun monniken maanden over zouden doen. En u, hedendaagse schoonschrijvers: bekeert u tot de machine. Uw tijd is ook voorbij. Kies voor de schrijfmachine van Lambert!
9
De machine Lambert is handig voor iedereen. Zij is: de Eenvoudigste de Lichtste de Meest Robuuste de Kleinste de goedkoopste
Te verkrijgen bij Lambert,
42, rue Vivienne
Parijs.
Telefoon: 214-42
